Cuộc họp hàng quý về giám sát độc lập diễn biến rừng của mạng lưới FCIM lần thứ 10 được tổ chức vào tại Hội trường các Hội đoàn thể huyện Kỳ Sơn, Thị trấn Mường Xén, Nghệ An. Tham dự cuộc họp về phía chính quyền và các bên liên quan có đại diện của UBND huyện Kỳ Sơn; đại diện UBND các xã Hữu Kiệm, Tây Sơn, Na Ngoi và 7 xã đề xuất mở rộng Nậm Càn, Mường Típ, Phà Đánh, Huồi Tụ, Mường Ải, Na Loi, Hữu Lập; đại diện Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Kỳ Sơn; đại diện Ban quản lý Rừng phòng hộ và Hạt kiểm lâm huyện Kỳ Sơn; đại diện Hạt kiểm lâm Kỳ Sơn. Về phía mạng lưới FCIM có đại diện nhóm FCIM cấp huyện Kỳ Sơn (nòng cốt là Hội nông dân, Hội phụ nữ và Đoàn thanh niên); đại diện các nhóm FCIM cấp xã Tây Sơn, Hữu Kiệm, Na Ngoi; đại diện 9 nhóm FCIM thôn bản và thành viên của Ban quản lý dự án.
Cuộc họp đã được Ông Phan Văn Mạnh, Trưởng ban FCIM huyện Kỳ Sơn báo cáo “Kết quả hoạt động của mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn”. Mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn gồm có 105 thành viên gồm 3 thành viên ban FCIM cấp huyện, 12 thành viên ban FCIM cấp xã và 90 thành viên FCIM cấp thôn bản. Ban FCIM cấp huyện, nòng cốt là Hội nông dân huyện Kỳ Sơn; Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Kỳ Sơn, Đoàn Thanh niên huyện Kỳ Sơn. Ban FCIM xã Hữu Kiệm gồm có 04 thành viên; các nhóm FCIM bản Na Lượng 1, bản Na Chảo, bản Khe Tỳ, mỗi nhóm có 10 thành viên với nòng cốt là Hội nông dân, Đoàn thanh niên và Chi hội phụ nữ các thôn bản. Ban FCIM xã Tây Sơn gồm có 04 thành viên; các nhóm FCIM bản Huồi Giảng 1, bản Huồi Giảng 2, bản Huồi Giảng 3, mỗi nhóm có 10 thành viên với nòng cốt là Hội nông dân, Đoàn thanh niên, Chi hội phụ nữ, Mặt trận tổ quốc, Cựu chiến binh. Ban FCIM xã Na Ngoi gồm có 04 thành viên; các nhóm FCIM bản Phù Quặc 1, bản Phù Quặc 2, bản Phù Quặc 3, mỗi nhóm có 10 thành viên với nòng cốt là Hội nông dân, Đoàn thanh niên, Chi hội phụ nữ, Hội cựu chiến binh, Hội người cao tuổi, Ban Công tác Mặt trận bản. Mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn đã được tập huấn nâng cao năng lực thông qua 2 khóa tập huấn với 48 lượt người (30 CSOs và 18 CBOs) tại huyện Kỳ Sơn, giúp họ thành thạo sử dụng công nghệ Terra-i trong thu thập thông tin cảnh báo, lập kế hoạch thực địa và báo cáo kết quả giám sát mất rừng lên hệ thống Terra-i. Mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn với 9 thôn bản đã đăng ký giám sát trên diện tích 1256.35 ha thuộc các Tiểu khu 448, 449, 458, 460, 466, 467 và 495B. Từ tháng 9/2020 đến tháng 06/2024, hệ thống Terra-i đã phát hiện và cảnh báo 556 điểm thuộc diện tích rừng do các nhóm FCIM đăng ký quản lý, tổ chức được 326 đợt thực địa hiện trường kiểm tra các điểm cảnh báo mất rừng trên hệ thống Terra-i hàng tháng, và xác nhận 341 điểm cảnh báo ở các mức độ khác nhau, cũng như phát hiện các điểm mới chưa có cảnh báo trên hệ thống Terra-i. Trong công tác truyền thông, mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn xây dựng được 135 bản tin hàng tháng, 3 bản tin đặc biệt bằng tiếng Việt, tiếng Thái, tiếng H’Mông (dành cho chiến dịch truyền thông); thực hiện hơn 1200 lượt phát hàng tháng tại 9 thôn bản vùng dự án và ngoài dự án (hơn 1000 người được tiếp cận với các thông tin về dự án); tham gia 3 chiến dịch truyền thông tại 3 xã Tây Sơn, Hữu Kiệm, Na Ngoi, truyền tải các thông điệp của dự án ứng dụng công nghệ Terra-i trong giám sát, bảo vệ và phát triển rừng tới hơn 1000 người dân; phát hơn 1500 tờ rơi đến người dân, học sinh các trường THCS ở 3 xã vùng dự án, treo 6 băng rôn truyên truyền về các hoạt động bảo vệ rừng; số người thuộc mạng lưới FCIM tham gia tổ chức các hoạt động trong chiến dịch truyền thông là 30 người, số người tham gia các hoạt động 200 người. Mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn phối hợp với BQL dự án tổ chức được 09 cuộc họp hàng quý với Chính quyền cấp huyện, cấp xã và các cơ quan quản lý rừng cấp huyện (Hạt kiểm lâm, Ban quản lý rừng phòng hộ, UBND huyện) để đối thoại về các kết quả giám sát diễn biến rừng theo cảnh báo của hệ thống Terra-i. Mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn sau khi hình thành và đi vào hoạt động đã được cán bộ hiện trường hướng dẫn cách nhận và quản lý tiền trợ cấp để tiến hành các hoạt động giám sát/ báo cáo diễn biến mất rừng trên địa bàn huyện Kỳ Sơn.
Cuộc họp đã nhận được các ý kiến của các đại diện chính quyền và các bên liên quan về hoạt động của mạng lưới FCIM cũng như đề xuất mở rộng mạng lưới FCIM trên địa bàn huyện Kỳ Sơn. Ông Thò Bá Rê, PCT UBND huyện Kỳ Sơn, mạng lưới FCIM hoạt động hiệu quả và công cụ Terra-i là đáng tin cậy. Trong thời gian 3 năm, mạng lưới FCIM đã cho thấy những tín hiệu tích cực, giúp cho cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương thực hiện tốt công tác giám sát, bảo vệ rừng, giảm nguy cơ mất rừng ở các khu vực nóng về rừng, các diện tích đã giao khoán về cho dân bảo vệ. Ông đề nghị nên mở rộng mạng lưới FCIM sang địa bàn 7 xã Nậm Càn, Mường Típ, Phà Đánh, Huồi Tụ, Mường Ải, Na Loi, Hữu Lập; tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ chính quyền địa phương, tăng cường trao đổi kinh nghiệm, cách điều hành, cách điều tiết các hoạt động của FCIM với 3 xã đã triển khai thí điểm với mục tiêu bảo vệ tốt diện tích rừng, hưởng thụ lợi ích từ rừng, phát huy kinh tế dưới tán rừng (trồng cây dược liệu, khai thác lâm sản ngoài gỗ), hạn chế tối đa, cấm phá rừng làm nương rẫy. Đồng thời, cần có những giải pháp để nâng cao nhận thức cho người dân trong công tác bảo vệ rừng không những bây giờ mà cho thế hệ sau, nâng cao tính tự giác của các hộ gia đình, sự vào cuộc của chính quyền địa phương, nhất là các cháu học sinh phải học chữ, học nghề kiếm việc làm, hạn chế phát rừng làm nương rẫy, không đổi mới tư duy sống phụ thuộc vào rừng. Ông Chu Văn Hùng, Ban quản lý RPH Kỳ Sơn cho rằng dự án thí điểm thành công, có thể vận dụng nhiều chương trình trên địa bàn huyện Kỳ Sơn để duy trì, vận hành mạng lưới FCIM. Chương trình giảm phát thải CO2, chi trả theo Nghị định 107/2022/NĐ-CP nhưng đang chồng chéo với Chương trình mục tiêu Quốc gia (các diện tích đã hưởng chương trình mục tiêu quốc gia thì không hưởng nguồn này). Một nguồn kinh phí 50.000.000 đồng/năm các cộng đồng cần đăng ký, phục vụ cho tăng cường các hoạt động cộng đồng (mua sắm loa đài truyền thanh, sửa chữa nhà cộng đồng). Các xã quan tâm, có kế hoạch chuẩn bị các cộng đồng tham gia bảo vệ rừng. BQL Rừng phòng hộ cũng sẽ tham mưu với UBND huyện để giao đất giao rừng, chi trả các khoản đảm bảo quyền lợi cho người dân. Ông Nguyễn Xuân Bắc, đại diện UBND xã Hữu Kiệm cho rằng, dự án thí điểm ở 3 bản là thành công, mong muốn mở rộng ra toàn bộ xã, cũng như có nguồn kinh phí để tiếp tục mở rộng. Tuy nhiên, cần phải đào tạo thêm, nâng cao nhận thức cho các thành viên, tự học hỏi, nâng cao trình độ về Terra-i, máy móc thiết bị còn thiếu thốn (máy tính để gửi báo cáo). Ông Vừ Bá Rê, đại diện UBND xã Tây Sơn cho rằng đã thay đổi nhận thức, công tác bảo vệ rừng trên địa bàn, nhất là thay đổi tư duy, cách làm, cách tuần tra giám sát rừng. Các thông tin bảo vệ rừng đã giám sát được đến lô khoảnh, tiểu khu, nhưng cũng phải chọn nhóm, bản có năng lực; phần mềm dễ sử dụng và người dân có thể sử dụng được. Ông Mùa Bá Vừ, đại diện UBND xã Na Ngoi cho rằng dự án thành công với các bản thí điểm tại địa phương, nhưng mong muốn mở rộng đến tất cả các bản để giúp chính quyền quản lý tốt hơn diện tích rừng. Ông Hạ Bá Lỳ, đại diện UBND xã Huồi Tụ hoàn toàn đồng ý mở rộng các hoạt động của mạng lưới FCIM, nguồn kinh phí duy trì sẽ lấy từ kinh phí khoán bảo vệ rừng (1 phần hỗ trợ người dân, 1 phần mua thiết bị hỗ trợ cho bản, 1 phần chi cho kinh phí tuần tra bảo vệ rừng), nhưng UBND huyện cần có văn bản chỉ đạo các xã, thôn bản dùng kinh phí dịch vụ môi trường rừng chi cho hoạt động tuần tra theo FCIM. Các thôn bản có thể chủ động dùng nguồn kinh phí này mua máy vi tính, thiết bị khác, công cụ, dụng cụ nhưng phải có văn bản chỉ đạo của cấp trên. Ông Kha Văn Mọc, đại diện UBND xã Hữu Lập xin được triển khai, mở rộng hoạt động ở xã Hữu Lập, nguồn kinh phí có thể đảm bảo, mô hình này rất thuận lợi và tiết kiệm thời gian. Công tác tuần tra hiện nay ở xã rất vất vả, tốn công sức mà nhiều khi còn không phát hiện ra các điểm mất rừng, khi về thì lại được báo mất rừng. Do đó, áp dụng công nghệ là một điều cần thiết, xã sẽ có nguồn nhân lực và sẽ bố trí người biết công nghệ (trưởng bản, bí thư) để đảm bảo các hoạt động, kinh phí sẽ vận dụng từ nguồn dịch vụ môi trường rừng. Đặc biệt, Hữu Lập mới hoàn thành công tác giao đất giao rừng cho các gia đình, thôn bản, giúp giảm thời gian, chi phí cho các hộ gia đình, cộng đồng tuần tra, bảo vệ rừng.
Trao đổi với các cấp chính quyền, mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn mong muốn được mở rộng hệ thống bản đồ giám sát trên địa bàn 10 xã, thành lập thêm các tổ bảo vệ rừng vận dụng nguồn kinh phí từ dịch vụ môi trường rừng, nhất là các hoạt động chi trả giảm phát thải theo Nghị định 107/2022/NĐ-CP. Bà Đào Thị Minh Châu, Phó giám đốc dự án cho rằng cần bảo vệ và giám sát nhiều hướng khác nhau để bảo vệ an toàn cho rừng, sẽ mở rộng bản đồ cho 10 xã trên tất cả thôn bản. Các nhóm FCIM thôn bản tiếp tục hoàn thiện các hồ sơ, tài chính; đặc biệt là hỗ trợ kinh phí cho ban FCIM cấp xã. Ngoài ra, thông qua các hội thảo đối thoại cấp tỉnh và hội thảo kết thúc dự án, mạng lưới FCIM có tiếng nói để có thêm nguồn kinh phí để bảo vệ rừng. Về lâu dài, nguồn kinh phí cần thêm sự hỗ trợ từ nguồn dịch vụ rừng và nguồn chi trả carbon, nguồn kinh phí bổ sung để cộng đồng yên tâm bảo vệ rừng.
Kết thúc cuộc họp, các bên liên quan và mạng lưới FCIM đã thống nhất các nội dung cuộc họp. Thay mặt Ban FCIM huyện Kỳ Sơn, Ông Phan Văn Mạnh đã tổng kết các ý kiến, kiến nghị của các bên liên quan về mở rộng bản đồ để theo dõi trong thời gian tới. Chính quyền địa phương và các bên liên quan hỗ trợ kinh phí để tiếp tục duy trì hoạt động, nhất là mở rộng ra địa bàn 10 xã. Các hoạt động bảo vệ rừng trên địa bàn huyện Kỳ Sơn bám sát với chiến lược của UBND huyện Kỳ Sơn, xác định công tác bảo vệ rừng, nguồn lợi từ tán rừng, giao đất giao rừng từ BQL RPH Kỳ Sơn về cho cộng đồng để quản lý. Các nội dung liên quan đến dự án cần được tích hợp vào các chương trình, hướng dẫn cho các địa phương, rồi hướng dẫn cho người dân, tránh trường hợp tiền tiêu rồi nhưng không giải trình được. Đặc biệt, tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng cần sử dụng đúng mục đích cho việc tuần tra hàng tháng, cháy rừng, bảo vệ rừng (trang thiết bị) một cách bền vững trên địa bàn huyện Kỳ Sơn. Các địa phương đã triển khai hoàn thiện các thủ tục cho dự án, các địa phương mở rộng dự án cần tiếp tục huy động các nguồn kinh phí hợp lý, đề xuất các cấp ban ngành tiếp tục kéo dài chương trình trên địa bàn huyện Kỳ Sơn.
HÌNH ẢNH CUỘC ĐỐI THOẠI LẦN 10
Toàn cảnh cuộc đối thoại lần thứ 10 huyện Kỳ Sơn
Ông Thò Bá Rê, PCT UBND huyện Kỳ Sơn chủ trì cuộc đối thoại mạng lưới FCIM huyện Kỳ Sơn
Ông Nguyễn Xuân Bắc, PCT UBND xã Hữu Kiệm đánh giá các hoạt động của các nhóm FCIM và đề xuất kiến nghị các vấn đề khi mở rộng mạng lưới
Ông Vừ Bá Rê, PCT UBND xã Tây Sơn đề xuất mở rộng mạng lưới FCIM và các kinh nghiệm vận hành mạng lưới
Ông Vừ Bá Đồng, FCIM bản Huồi Giảng 1, phát biểu đề xuất và đánh giá tính hiệu quả của mạng lưới FCIM
Ông Cụt Văn Thê, đại diện UBND xã Phà Đánh đề xuất mở rộng mạng lưới FCIM
Tin bài: CGTT, CBHT Kỳ Sơn
