HỘI THẢO THƯỜNG NIÊN VỀ GIÁM SÁT DIỄN BIẾN RỪNG PHỤC VỤ CHƯƠNG TRÌNH REDD+ CỦA CÁC TỔ CHỨC XÃ HỘI (CSOs) VÀ CỘNG ĐỒNG (CBOs)

Ngày 25 tháng 08 năm 2023, trong khuôn khổ hoạt động của dự án “Tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội cơ sở trong việc giám sát các chương trình REDD+ tại Việt Nam”, hội thảo thường niên về giám sát diễn biến rừng phục vụ chương trình REDD+ của các tổ chức xã hội (CSOs) và cộng đồng (CBOs) đã được tổ chức tại Khách sạn Thượng Hải , TP. Vinh, Nghệ An.

Tham dự hội thảo thường niên về giám sát diễn biến rừng phục vụ chương trình REDD+ có đại diện UBND tỉnh Nghệ An, Quỹ bảo vệ và phát rừng Nghệ An, Sở NN & PTNT tỉnh Nghệ An; Sở KH và CN Nghệ An, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Nghệ An, đại diện Hội KHKT Lâm nghiệp Nghệ An, Trung tâm Môi trường và Tài nguyên sinh học Nghệ An, Hội các ngành Sinh học Nghệ An, Hội nông dân tỉnh Nghệ An; Vườn Quốc gia Pù Mát, Khu BTTN Pù Huống, đại diện UBND Tương Dương và Kỳ Sơn; đại diện Ban Quản lý RPH huyện Tương Dương và Kỳ Sơn, Hạt kiểm lâm huyện Kỳ Sơn; đại diện Hội nông dân huyện Tương Dương và Kỳ Sơn; đại diện các nhóm FCIM xã Tam Quang, Tam Đình, Tam Thái, Hữu Kiệm, Tây Sơn, Na Ngoi; các thành viên BQL dự án, tư vấn và chuyên gia truyền thông cho dự án.

Khai mạc hội thảo, bà Đào Thị Minh Châu, Phó Giám đốc dự án bày tỏ sự vui mừng và nhiệt liệt chào đón các đại biểu đại diên cho các cơ quan, ban ngành cấp tỉnh, cấp huyện và các tổ chức đến tham dự. Trong năm thứ 3 dự án, mạng lưới FCIM Nghệ An với nòng cốt là 2 mạng lưới FCIM huyện Tương Dương và Kỳ Sơn, cùng 6 ban FCIM cấp xã dự án đã chỉ đạo, điều hành 18 nhóm FCIM thôn bản thực hiện được 197 cuộc kiểm tra thực địa để xác nhận diện tích và nguyên nhân, mức độ thiệt hại của các điểm mất rừng mà hệ thống Terra-i cảnh báo. Kết quả cho thấy, có 183 điểm mất rừng với diện tích biến động khoảng 128,9 ha. Kết quả này đã được báo cáo với chính quyền địa phương để phối hợp kiểm lâm xử lý kịp thời. Các ban FCIM xã phối hợp với Văn phòng hiện trường thực hiện được 2 chiến dịch truyền thông, biên tập được 24 bản tin với gần 500 lượt phát, thông tin của dự án đã lan tỏa rộng khắp trên 6 xã và 18 thôn bản, dự kiến gần 2000 người đã tiếp cận. Cùng với đó, 2 ban FCIM cấp huyện cùng dự án đã tổ chức được 06 cuộc đối thoại cấp huyện và 01 cuộc đối thoại cấp tỉnh để trao đổi thông tin và ghi nhận các kết quả giám sát diễn biến rừng của mạng lưới FCIM tại Nghệ An. Mạng lưới FCIM Nghệ An tiếp tục nhận được 18 gói hỗ trợ nhỏ để thực hiện các hoạt động thực địa, xác nhận mất rừng theo cảnh báo trên hệ thống Terra-i. Các hoạt động tài chính tại các nhóm FCIM được thực hiện đúng theo quy chế hoạt động nhóm FCIM và quy định của dự án. Những kết quả này được tổng kết thông qua chương trình truyền hình năm với tiêu đề “LAN TỎA PHONG TRÀO BẢO VỆ RỪNG TỪ MỘT DỰ ÁN Ý NGHĨA” được phát trên Đài phát thanh và truyền hình Nghệ An (NTV).

Hội thảo cũng được nghe 2 báo cáo về kết quả một năm hoạt động của mạng lưới FCIM 2 huyện Tương Dương và Kỳ Sơn (từ tháng 09/2022 đến tháng 7/2023), do đại diện mạng lưới FCIM tại huyện Tương Dương và huyện Kỳ Sơn chuẩn bị. Kết quả cho thấy, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhất là địa bàn huyện Kỳ Sơn, nhưng trong năm qua, các nhóm FCIM đã cố gắng hoàn thành tốt kế hoạch thực địa hiện trường, xác nhận các điểm cảnh báo mất rừng trên hệ thống Terra-i. Mạng lưới FCIM các huyện cũng đã có một số đề xuất, gửi cho mạng lưới FCIM cấp tỉnh và BQL dự án, mong muốn được cải thiện tốt hơn nữa hoạt động của hệ thống Terra-I, tăng cường năng lực và hỗ trợ đồ bảo hộ.

Trong phần đối thoại, các đại biểu đại diện cho các nhóm FCIM đã trao đổi thẳng thắng, cởi mở với đại diện các cấp chính quyền và các bên liên quan những nội dung quan trọng:

a) Kết quả giám sát của hệ thống có hỗ trợ được gì cho Chương trình REDD+ (PRAP), Chương trình giảm phát thải (ER-P);

b) Công nhận vai trò của các nhóm FCIM thôn bản và xã;

c) Khả năng lồng ghép FCIM vào các Ban quản lý rừng thôn bản và kế hoạch quản lý rừng cấp xã;

d) Những giải pháp để mạng lưới hoạt động hiệu quả hơn và có thể nhận rộng ra tỉnh Nghệ An và các tỉnh khác trong thời gian tới.

Hội thảo đã ghi nhận được các ý kiến phát biểu, trao đổi giữa các nhóm FCIM với chính quyền và các bên liên quan (BQL RPH, Kiểm lâm) để thống nhất, đánh giá vai trò của mạng lưới FCIM và mong muốn triển khai mở rộng mạng lưới FCIM, áp dụng hệ thống Terra-i cho các đối tượng chủ rừng khác như VQG Pù Mát, Khu BTTN Pù Huống, các BQL Rừng phòng hộ Tương Dương và Kỳ Sơn, phục vụ cho việc chi trả dịch vụ rừng, khoán bảo vệ rừng, chi trả theo Nghị định 107/2022/NĐ-CP về thí điểm chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ. Đại diện các cấp chính quyền, ông Thò Bá Rê, PCT UBND huyện Kỳ Sơn cho rằng hoạt động của mạng lưới FCIM đã góp phần nâng cao ý thức bảo vệ rừng của người dân Kỳ Sơn từ tâm lý (nghĩ rằng luôn có hệ thống vệ tinh giám sát) đến hành động (không giám chặt phá, xâm hại rừng), và mong muốn dự án mở rộng mạng lưới thêm các xã khác trên địa bàn huyện Kỳ Sơn. Ông Nguyễn Khắc Lâm, Quỹ BV và PT rừng Nghệ An cho rằng, hệ thống Terra-i cảnh báo chính xác và hiệu quả, nhưng cần lọc thô để giảm số điểm và tập trung vào các khu vực rừng tự nhiên bảo vệ nghiêm ngặt. Theo ông Trần Xuân Cường, VQG Pù Mát, mạng lưới FCIM và công cụ Terra-i cần rất hiệu quả, nhưng cần trao đổi với Tổng cục lâm nghiệp, Bộ NN & PTNT công nhận công cụ, cho làm điểm và công nhận vai trò của mạng lưới FCIM. Ông Nguyễn Viết Hùng, Sở KH và CN tỉnh Nghệ An cho rằng, Bộ NN & PTNT phải công nhận để công cụ này để quản lý, tiêu chuẩn về phương pháp xác nhận, công nhận phần mềm này; song song với việc chính quyền địa phương đã công nhận. Ông Lô Khăm Kha, Trưởng phòng NN & PTNT huyện Tương Dương cho rằng cần lọc thô nhiều và loại bỏ hết các rừng trồng ra khỏi hệ thống cảnh báo; liên quan đến công tác quản lý nhà nước, báo cáo chính quyền sẽ ngại, vì thấy số liệu mất rừng nhiều, nhưng thực tế đó là người dân được quyền khai thác.

Hội thảo cũng nhận được các phản hồi từ mạng lưới FCIM các huyện Kỳ Sơn và Tương Dương. Trong đó, ông Vừ Bá Đồng, FCIM bản Huồi Giảng 1 (Tây Sơn, Kỳ Sơn) cho rằng công cụ này hiệu quả, vận dụng khá thuận tiện; nếu nhân rộng, để cho nhân dân tìm hiểu và bảo vệ rừng tốt hơn. Ông Lô Văn Tiến, Ban FCIM xã Tam Quang cho rằng hệ thống cảnh báo rất rõ ràng, chính xác, thực tế kiểm tra, độ chính xác đạt 90%; sau 3 năm dự án, công tác tuyên truyền, rõ ràng nhận thức, phá rừng, mất rừng cơ bản không có, người dân rất sợ, xử lý hành chính. Đề xuất, dự án tìm bằng mọi cách, đưa công nghệ phục vụ đến tận người dân, địa phương tốt hơn. Đồng thời, ban FCIM xã Tam Thái đề xuất dự án có nguồn lực hỗ trợ ban FCIM cấp xã, động viên tinh thần có hiệu quả cao hơn.

Thay mặt BQL dự án, bà Đào Thị Minh Châu thống nhất và kết luận các nội dung của hội thảo. Trong đó, chính quyền, các bên liên quan và mạng lưới FCIM đã ghi nhận Terra-i là công nghệ có nhiều tính ưu việt, rất phù hợp với các nhóm cộng đồng, cảnh báo các điểm mất rừng, hoàn toàn có thể sử dụng cho mạng lưới FCIM để bảo vệ rừng do cộng đồng quản lý. Mạng lưới FCIM cần cần phải có sự công nhận của chính quyền các cấp từ xã – huyện – tỉnh – trung ương, tạo cơ sở pháp lý cho việc sử dụng mạng lưới FCIM trong công tác bảo vệ rừng và duy trì hiệu quả của dự án. Văn dự án Vinh làm công văn xin xác nhận của UBND tỉnh Nghệ An, Sở NN & PTNT tỉnh Nghệ An công nhận hệ thống Terra-I; Văn phòng dự án Hà Nội vận động chính sách từ Tổng cục lâm nghiệp, Bộ NN & PTNT. Hội thảo đã thống nhất cao với các kết luận và mong muốn mạng lưới FCIM tiếp tục phát triển, cải tiến để ngày càng hiệu quả, đóng góp lớn vào công tác giám sát bảo vệ rừng.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HỘI THẢO THƯỜNG NIÊN